NSR służą  ewaluacji i autoewaluacji działań podejmowanych zarówno przez studentów Szkoły Edukacji, jak też praktykujących w zawodzie nauczycieli. Jak wyglądają, pisze wykładowczyni dydaktyki języka polskiego Kinga Białek.

BUDOWA STANDARDÓW

NSR opierają się na kilku założeniach na temat dobrych praktyk nauczania. Wiążą się one z przekonaniem, że najważniejszym elementem nauczania jest stworzenie dobrego, wspierającego środowiska uczenia się dla każdego ucznia w klasie. Za tym idzie wiedza merytoryczna i dydaktyczna w zakresie nauczanego przedmiotu, staranne i celowe planowanie, a także umiejętność zarządzania procesem uczenia się. NSR opisane są w czterech obszarach: 

OBSZAR I – TWORZENIE ŚRODOWISKA UCZENIA SIĘ

Odnosi się do takich elementów, jak: budowanie skutecznej komunikacji, tworzenie atmosfery sprzyjającej eksperymentowaniu, wspieranie autonomii uczniów, rozpoznawanie umiejętności uczniów, a także dostosowywanie do nich dalszych działań.

OBSZAR II – WIEDZA O DZIEDZINIE I JEJ NAUCZANIU

Dotyczy takich elementów, jak: poziom rozumienia treści merytorycznych, wiedza na temat rozwoju umiejętności dziedzinowych i sposób przedstawiania zagadnień.

OBSZAR III – PLANOWANIE PROCESU DYDAKTYCZNEGO

Odnosi się do takich elementów, jak: planowanie celów i efektów nauczania, diagnozowanie i praca ze zróżnicowaniem klasy, jakość zaprojektowanych zadań edukacyjnych, projektowanie aktywności uczniów, przewidywanie błędów i trudności  uczniów, ocenianie.

OBSZAR IV – ZARZĄDZANIE PROCESEM DYDAKTYCZNYM

Dotyczy takich elementów, jak: komunikowanie celów i efektów nauczania, monitorowanie, zarządzanie aktywnością uczniów, reagowanie na trudności i błędy uczniów, zarządzanie przestrzenią.

NAUCZYCIELSKIE STANDARDY ROZWOJU – WSKAŹNIKI

W każdym z tych obszarów zapisano przykładowe wskaźniki, które służą jako wskazówki i swego rodzaju kryteria sukcesu. Są opisem dobrych praktyk w nauczaniu. Obok wskaźników znajduje się skala wykonania. To ważne, żeby dobrze zrozumieć znaczenie poszczególnych poziomów.

1. poziom oznacza, że ktoś podejmuje próbę wykonania zadania,
2. to poziom, na którym wciąż jeszcze warto popracować nad wypełnieniem kryteriów, jednak jest to oznaka „bycia na dobrej drodze”,
3. jest poziomem spełnienia kryteriów,
4. oznacza wykraczania poza kryteria.

PRAKTYKA WYKORZYSTANIA

NSR wykorzystywane są do ewaluacji i autoewaluacji warsztatu pracy. Na bieżąco wykorzystują je tutorzy SE, przekazując swoim tutoriantom informacje zwrotne do konspektów lub przeprowadzonych lekcji. Wspólnie ze studentami pracują także nad sformułowaniem profesjonalnych celów rozwojowych, które odnoszą się do NSR. Po zakończeniu każdego etapu praktyk odbywa się spotkanie trójstronne pomiędzy studentem, mentorem i tutorem. Każda z uczestniczących w nim osób omawia swoje obserwacje i zgromadzone dowody na temat poziomu wykonania standardu w praktyce studenta. Jest to także moment na autoewaluację – studenci przedstawiają swoje wnioski i pomysły na kolejne etapy pracy. NSR zostały pomyślane jako narzędzie, które można stosować także po zakończeniu etapu studiów, w codziennej pracy nauczycieli. Mogą stać się cennymi wskazówkami na dalsze lata praktyki zawodowej.

ŹRÓDŁA NSR

Dobra praktyka nauczania powinna odnosić się do uniwersalnych kryteriów, zgodnie z założeniami profesjonalizacji zawodu nauczyciela. W dokumencie Learning Standards, Teaching Standards and Standards for School Principals: A Comparative Study wydanym przez CEPPE, Chile stwierdza się: „Standardy mogą należy rozumieć jako definicje tego, co ktoś powinien wiedzieć i umieć zrobić, aby zostać uznanym za kompetentnego w określonej (zawodowej lub edukacyjnej) dziedzinie. Normy można wykorzystać do opisania i zakomunikowania tego, co jest najbardziej wartościowe lub pożądane do osiągnięcia wysokiej jakości uczenia się lub dobrej praktyka. Normy mogą być również wykorzystywane jako miary lub wzorce, a tym samym jako narzędzie podejmowania decyzji, wskazujące różnicę między rzeczywistymi wynikami a minimalnym poziomem wykonania wymaganym do uznania ich za profesjonalne”. Podobnie piszą także inni badacze (por. E. Kleinhenz, L. Ingvarson, Standards for Teaching: Theoretical Underpinnings and Applications, 2007, online: https://research.acer.edu.au/teaching_standards/1 (dostęp z dn. 1.02.2020))

PIERWSZE STANDARDY ROZWOJU W POLSCE

Standardy wykorzystywane w Szkole Edukacji są pierwszym tego typu dokumentem w Polsce. Ich twórczynie opierały się na inspiracjach zagranicznych: standardach stosowanych w nowojorskich szkołach, opisanych w The Framework for Teaching Charlotte Danielson [Ch. Danielson, The Framework for Teaching Evaluation Instrument, online: www.danielsongroup.org (dostęp z dn. 1.02.2020)], Standardach TRU opracowanych na Uniwersytecie Kalifornijskim w Berkeley [A. Schoenfeld, An Introduction to the Teaching for Robust Understanding (TRU) Framework, Berkeley 2016.], a także standardach oceny stosowanych w School of Education na University of Indiana Bloomington, z której wywodzi się najnowsza forma NSR.

Kinga Białek – polonistka, dydaktyczka języka polskiego w Szkole Edukacji