Odkąd rozpoczęłam studia w Szkole Edukacji, zwracam baczniejszą uwagę na umiejętność, którą chyba mam w sobie od zawsze, jednak wcześniej albo jej nie zauważałam, albo wręcz przeszkadzała mi ona w życiu codziennym. Umiejętnością tą, bardzo ważną w pracy nauczyciela, jest obserwacja.
Do tych przemyśleń skłoniły mnie zajęcia z psychologicznych podstaw edukacji, a także seminarium integrujące*. Dowiedziałam się na nich, że obserwacja jest najczęściej stosowaną w szkole metodą badawczą i diagnostyczną, że wyróżnia się wiele rodzajów obserwacji i sposobów nadawania jej struktury. Mogłam też uczestniczyć w warsztatach, które przygotowały mnie do samodzielnego przeprowadzenia obserwacji wśród uczniów podczas praktyk psychologiczno-pedagogicznych.
Wybrani przeze mnie uczniowie byli dla mnie z początku tylko “obiektem badawczym”. Obserwując ich, skupiałam większą uwagę na samej technice wykonania obserwacji oraz jej właściwym opisie. Jednak im dłużej przyglądałam się uczniom, tym bardziej zaczęła mi doskwierać rola obserwatora skupionego wyłącznie na faktach, a nie odczuciach.
Zauważyłam, jak wiele dzieci ma problemy z koncentracją, adaptacją w klasie, relacją z rówieśnikami, współpracą w grupie, jak duża jest u nich potrzeba akceptacji i wsparcia. Chciałam im wszystkim pomóc, każdemu indywidualnie dostosować metodę nauczania, a ich problemy zgłosić nie tylko psychologowi, pedagogowi, rodzicom, ale także wszelkim możliwym instytucjom pedagogicznym i socjalnym.
I tu pojawiło się pytanie, zadawane w Szkole Edukacji podczas zajęć z geografii społecznej szkoły**. Jak i w jakim stopniu nauczyciel może pomóc uczniowi? Gdzie stoi granica ingerencji szkoły w wychowanie dziecka? Jakie nauczyciel powinien postawić sobie granice niesienia pomocy uczniom, aby nie ucierpieli na tym pozostali uczniowie, jego rodzina i on sam? Z tymi pytaniami zmaga się każdy nauczyciel, także ja. Ale wróćmy do obserwacji.
Jeśli chodzi o problemy dydaktyczne, nauczyciel staje przed koniecznością wybrania metod, dostosowaniu ich do potrzeb swoich uczniów i sprawdzeniu ich skuteczności. To właśnie umożliwia wnikliwa obserwacja. Jednak dla początkującego nauczyciela skupienie się na prowadzeniu lekcji, tłumaczeniu zagadnień, odpowiadaniu na pytania jest tak absorbujące, że trudno obserwować nie tylko uczniów, ale i własne reakcje. Dlatego tak ważny jest element obserwowania tego wszystkiego z boku podczas praktyk, gdy lekcję prowadzi inny nauczyciel – w tym przypadku doświadczony mentor Szkoły Edukacji. To z obserwacji drugiej osoby przyszły pedagog może dowiedzieć co robi dobrze, a nad czym musi jeszcze popracować.
Warto też poświęcić chwilę na pracę z drugą osobą. Można wówczas skupić się na przykład na:
Metoda obserwacji pojawia się na każdym etapie pracy nauczyciela i staje się jej nieodzownym elementem. Dla mnie kluczowym elementem studiów nauczycielskich jest zdobycie umiejętności i narzędzi psychologiczno-dydaktycznych, by ten proces jak najlepiej wykorzystać. To przyniesie korzyść nie tylko uczniom, ale i samemu nauczycielowi, który może wyznaczać sobie kierunki rozwoju.
Aleksandra Korba – absolwentka ścieżki matematycznej w Szkole Edukacji oraz Wydziału Mechaniki i Budowy Maszyn na Politechnice Warszawskiej. Interesuje się przede wszystkim pracą z dziećmi dyslektycznymi i nadpobudliwymi, z ADHD i ADD. Do jej zainteresowań edukacyjnych należy także inteligencja emocjonalna, polityka antydyskryminacyjna i antyprzemocowa.
* Seminarium integrujące to szczególne zajęcia w programie SE. Stanowi przestrzeń wymiany doświadczeń z codziennych praktyk i ujęcia ich w kategoriach wiedzy dziedzinowej. Warsztatowy charakter pozwala na wykorzystanie w praktyce różnych sposobów planowania działu i lekcji oraz ewaluację tego procesu. Wykorzystuje się w nim między innymi szkolne studia przypadków (case studies).
** Geografia społeczna szkoły są w SE przedmiotem wprowadzającym do pedagogiki. Celem kursu jest analiza podstawowych terminów używanych w rozmowie o edukacji.
POPULARNE ARTYKUŁY
